Pwaase

Menu
Facebook Youtube Instagram

मगर समाजमा विवाह गर्ने मिल्ने साइनो र प्रकृयाहरु

242 Comments / Uncategorized / By
Share
      

महेन्द्र जुगुप्सु

२०८१/१०/०९

मगर समाजमा विवाह गर्ने मिल्ने साइनो र प्रकृयाहरु

विवाहको प्रकृयाहरु सबै जात जातीको आ-आफ्नै रीति-थिति, प्रथा, चलन, संस्कार आदि अनुसार नै हुन्छ । सो मध्य मगर समुदायकोपनि आफ्नै विशेषताले भरिएको छ । मगरको विवाह वा घरजम प्रकृया बहु- प्रकृया अनि बहु- साइनोमा आधारित छ । अर्थात् मगरले विवाह गर्नकोलागि प्रकृया वा बाटोहरु प्रशस्त खोलेको छ । १) भागी विवाह २) मागी विवाह ३) चोरी वा बोकि वा घिसारी वा तानि आदि तरीकाले विवाह गर्दछन् । जुन विवाह प्रथा-जनित हुन् र धेरै हदसम्म स्वीकार्य हुन्छन् पनि ।

१) भागी विवाह – भागी विवाहमा केटा र केटिको बिचमा मन मिलेर प्रेम सम्बन्ध जोडि सकेपछि परिवारलाई थाहा नै नदिई भाग्ने चलन छ । जसलाई मगर ढुटमा ‘जोहके’ अर्थात् ‘भाग्ने’ भनिन्छ । त्यहि ‘ भगाई’ लाई नै मगर समाजले विवाहको रुपमा मान्यता प्रदान गर्दछ । सम्भवतः यो चलन नै मगर समाजमा प्रमुख थियो होला भन्ने मलाई लाग्दछ । किनभने, मगर समाजमा वा भाषामा विवाहको लागि अर्को शब्द छैन । केटि पक्षलाई, सोभै ‘जोहुआ माजोआ’ अर्थात् ‘भाग्यो कि भागेन’ भनेर सोध्ने चलन छ भने केटा पक्षलाई ‘खोन राका माराका’ अर्थात् ‘बुहारी ल्यायो कि ल्याएन’ वा अन्य केहि भनेर सोधिन्छ । अहिलेको आधुनिक युगमा आएर मात्र विवाह / व्याहा शब्द सँग मगर ढुटको ‘जाटा माजाटा’ अर्थात् ‘गयो कि गरेन’ भन्ने शब्द जोडेर ‘व्याहा जाटा माजाटा’ भनेर सोधिन्छ ।

भागी विवाहमा सके सम्म साइनो मिच्दैनन् । साइनो नपर्ने अन्यत्र वा विवाह गर्न मिल्ने साइनो मिल्नेको बिचमा नै प्रेम हुन्छ र भाग्दछन् जसले गर्दा पछि स्वीकार गर्न सजिलो हुन्छ । तर प्रेम अर्थात् मनै त हो कहिले काँहि साइनो नमिल्नेसँग पनि भइदिन्छ र सम्बन्ध रहन्छ । जुन विवाह वा गर्भाधारणको अवस्थामा समेत पुगी अप्ठ्यारो परेको हुँदा गाउँ नै छाडेर भाग्नु पर्ने, पेटको वा जन्मेको बच्चा मार्नु पर्ने आदि लगायतका घटनाहरु सृजना हुन्छन् । यसरी भएका विवाहहरुलाई नाता, साइनो अनुसार हाडफोरा, भाईफोरा, हाडनाताको करणी आदि भनेर दण्डित, लज्जित हुँदै गाउँ छोड्ने सम्मको अवस्था हुन्छ तथा नाता, कुल, वंश सँग कुनै सम्बन्ध नरहने हुन्छ ।

२) मागी विवाह – मागेर विवाह गर्न मिल्ने साइनो –

क) साली – विवाहको उमेर पुगीसकेपछि (मगरमा विहेको उमेर १५, १६ वर्ष देखि नै पुगेको मानिन्छ, हाल कानुनले अन्य तोकेपनि) केटाले विवाह गर्न मिल्ने पहिलो साइनो वा पक्ष भनेको हुँदा सम्म आमाको माइती ‘रेन्झा मामली’को ‘लामुङ् साली’ अर्थात् ‘बाटोको साली’ अर्थात् आफ्नै मामाको छोरी, वा दाजुभाई भित्रको छोरी वा सो वंश भित्रको छोरीलाई माग्ने र कुरा मिलेमा प्रकृया पुयाएर ( प्रकृयाको बारेमा अर्को लेखमा) विवाह गर्ने प्रचलन छ ।

रेन्झा मामलीको नभए ‘बुढा मावली’ अर्थात् ‘आमाको मावली घर’मा भएको साली माग्ने, सो पनि नभए ‘खुढा मावली’ अर्थात् ‘आमाको आमा/दुधुबज्यैको माइती’ अर्थात् ‘आमाको ‘बुढा मावली’ तिरको साली भएमा मागेर विवाह गर्ने चलन छ । जसले ‘नाता सम्बन्ध नजिक रहि रहन्छ अन्यथा अन्यत्र भएमा बिस्तारै टाढिदै जाने हुन्छ’ भनिन्छ।

यो ‘मामली’ आमातिरको जस्तै बाबातिरकोपनि त्यसरी नै बाबाको मामली, बुढा मामली तर्फ साइनो र सम्बन्ध रहन्छ ।

ख) खोन/भडिनी/ भदैनी-

मगर समाजमा साली बाहेक मागेर विवाह गर्न मिल्ने अर्को साइनो भनेको खोन / भडिनी / भदिनी पनि हो । अर्थात् केटिलाई भदैनी साइनो पर्ने वा केटिले पुसाईं साइनो पर्ने भएमा मागेर विवाह गर्न मिल्दछ । केटा पक्षले सम्बन्धित वा ससुराली वा मावली वा बुढा मावली वा खुढा मावली तर्फको भडिनी साइनो पर्नेलाई मागेर विवाह गर्न मिल्दछ । केटा पक्षले माथि भनिएका पक्षको घरबाट फुपु / नीनी (बाबा भन्दा कान्छि) वा नीमा ( बाबा भन्दा जेठि ) र भडिनी / खोन दुबै ल्याउन मिल्दछ । यसरी हेर्दा उमेर पुगेको केटिलाई छोरा (भेनाले) पनि र बाबु (पुसाईंले पनि परिस्थिती अनुसार दुबैले विवाह गर्न मिल्दछ । तर यस्तो साइनोमा भएको विवाह पश्चात साइनो गर्न वा साइनो केलाउन भने साह्रै नै अप्ठ्यारो पर्दछ ।

ग) मुसी / छ्यामा मगरले विवाह गर्न मिल्ने साइनो भनेको अर्को मुसी / छ्यामा अर्थात् आमाको माइतीतिरको आमाले बहिनी पर्ने वा बाबुले साली पर्नेलाई मुसी वा छ्यामा भन्नु पर्दछ, लाई पनि मागेर विवाह गर्ने

प्रचलन छ ।

• (म स्वयंले पनि यो साइनोमा विवाह गरेको छु ।)

(घ) माथिका साइनो बाहेक विवाह गर्न मिल्ने साइनो भनेको ‘बज्यै’ साइनोपनि हो । बितिसक्नु भएको मेरो बाबा अतिलाल ठापा मगरले भन्नु हुन्थ्यो – ‘उमेर मिलेको खण्डमा बज्यै र नाती साइनो पर्नेको बिचमापनि विवाह गर्न मिल्दछ अरे, अझ यस्तो साइनो पर्नेको बिचमा विवाह भएमा त धेरै फलिफाप अर्थात् मगर ढुटमा ‘वाले’ भनिन्छ, भन्ने सुनेको छु तर प्रयोगमा भएको मैलेपनि भेटेको छैन ।’ यस विषयमा विज्ञज्यूहरुलाई अनुरोध छ ।

ङ) विधवा (अहिलेको भाषामा एकल महिला) हुन पुगेको भाउजुलाई क्वाँरा/कुमार/अविवाहित देवर वा विवाहित वा विधुर ( श्रीमति मरेको व्यक्ति) देवरले विवाह गर्न वा ‘डाके’ अर्थात् ‘राख्न’ मिल्दछ । यस प्रकृयामा माइती पक्ष र घर पक्ष साथै सम्बन्धित महिला र पुरुष पक्ष सबैको सहमति भई सम्बन्ध जोडिन्छ । कहिकतै त्यस्तै महिला र देवर (विवाहित, अविवाहित, विधुर) आपसी प्रेम सम्बन्ध रहेर भागेमा वा विवाह गरेमा वा संसर्गले बच्चा भएमा स्वीकार्य हुने र दण्डित, लज्जित हुनु नपर्ने हुन्छ ।

च) अन्यत्र-

माथि भने जस्तै बाहेक विवाह गर्दा साइनो नपर्ने वा

गाउँले साइनो मात्र पर्ने वा टाढाको साइनो पर्ने आदि सँगपनि भागेर वा मागेर विवाह गर्ने तथा समाजमा स्वीकार्य हुने गर्दछ ।

विवाह गर्दा यदि केटि / महिलाले आफूले मन पराएको तर घरकाले मन नपराएको केटो, घर वा जातमा भागेर पोइल गएमा अर्थात् मगर ढुटमा ‘जोहा’ भने स्वीकार भए ठिकै छ तर अस्वीकार भएपनि छोरीलाई खोसेर फर्काएर ल्याई आफूले मन परेको अन्यत्र ठाउँमा दिने प्रचलन भने मगर समाजमा (खासै ) व्यक्ति विशेष बाहेक सामाजिक परम्परा नै भने छैन । गएपछि जान नै दिन्छ, फर्काएर ल्याइँदैन ।

© मेरो पाल्पा पहाड घर भएकोले विशेष गरि यो पाल्पाली मगरहरुको ‘रोस’ सँग सम्बन्धित छ, नेपाल भरिका अन्य मगरहरुसँग नमिल्नपनि सक्दछ । कहिँ कतै गल्ती भएमा क्षमा याचना सहित सुझावको अपेक्षा गर्दछु ।


Share
      

242 thoughts on “मगर समाजमा विवाह गर्ने मिल्ने साइनो र प्रकृयाहरु”

  1. uborka_osMr

    Устали от пыли и беспорядка? Клининговая компания в Санкт-Петербурге предлагает профессиональные услуги по уборке для вашего дома и офиса. Мы применяем только экологически чистые средства и гарантируем непревзойденный порядок! Жмите Клининговая компания санкт петербург уборка квартиры цены По какой причине стоит сотрудничать именно с нами? Быстрая и качественная работа, персонализированное отношение к каждому клиенту и привлекательные расценки. Поручите клининг профессионалам и получайте удовольствие от свежести без лишних усилий!

    Reply
  83. istochniki_txMl

    Лучшие ИБП для бизнеса, узнайте.
    Обзор источников бесперебойного питания, с нами.
    Почему стоит купить ИБП, узнайте больше.
    Топ-5 ИБП для защиты техники, в нашем гиде.
    Как выбрать идеальный источник бесперебойного питания, здесь.
    Как не ошибиться при выборе ИБП, читайте.
    Источники бесперебойного питания: как выбрать лучший, здесь.
    Как работает источник бесперебойного питания, разберитесь.
    Эффективное использование ИБП, в этой статье.
    Что нового в мире ИБП, в нашем обзоре.
    Как правильно подключить ИБП, на сайте.
    ИБП для дома и офиса: выбор и рекомендации, узнайте.
    Инсайдерские советы по выбору источников бесперебойного питания, читайте.
    Сравнение ИБП: какой выбрать?, в нашем обзоре.
    Пошаговая инструкция по установке ИБП, узнайте.
    Что выбрать: ИБП или альтернативу?, узнайте.
    Как продлить срок службы ИБП, в статье.
    Как выбрать ИБП для игры, ознакомьтесь.
    Что учесть при выборе источника бесперебойного питания, узнайте.
    заказать ИБП https://www.istochniki-bespereboynogo-pitaniya.ru .

    Reply
  106. Programmir_szel

    Основы программирования контроллеров Siemens, для опытных специалистов.

    Лучшие практики программирования контроллеров Siemens, оптимизации процессов.

    Преимущества TIA Portal в программировании контроллеров Siemens, все, что вам нужно знать.

    Как избежать ошибок в программировании контроллеров Siemens, освойте.

    Как спроектировать систему автоматизации с Siemens, для достижения успеха.

    Топ контроллеров Siemens на рынке, для оптимальной работы.

    Сравнение языков программирования для контроллеров Siemens, рекомендации.

    Лучшие решения автоматизации с контроллерами Siemens, для производства.

    Современные тенденции в программировании контроллеров Siemens, в ближайшие годы.

    Разработка пользовательских интерфейсов для контроллеров Siemens, для работы.
    Программирование контроллеров сименс https://www.programmirovanie-kontroller.ru#Программирование-контроллеров-сименс – https://www.programmirovanie-kontroller.ru .

    Reply
  113. Larryzek

    Are you looking to increase your visibility on Instagram, TikTok, or other platforms?
    With Socpeak.fun, you can instantly boost your followers, likes, views, and more — safely and affordably.
    Why choose Socpeak.fun?
    • Fast delivery
    • Real & organic-looking growth
    • Custom packages based on your goals
    • Trusted by influencers, brands & startups
    • Emails Campaign… and a lot more !
    Visit us now: http://www.socpeak.fun/
    Start building your audience today — and get noticed.
    Got questions or want a custom offer?
    Just email us at info@socpeak.net — and ask about your free welcome gift!

    Reply
  143. JimmyTaurf

    Francisk Skorina https://www.gsu.by Gomel State University. One of the leading academic and scientific-research centers of the Belarus. There are 12 Faculties at the University, 2 scientific and research institutes. Higher education in 35 specialities of the 1st degree of education and 22 specialities.

    Reply
  231. JerryMof

    Гробы доступны в различном ассортименте, и цена зависит от материала и дизайна. Ознакомьтесь с нашим прайс-листом на продажу гробов https://pohoronnoe-agentstvo.kz/

    Reply
  233. skin_empl

    Качественные скины по доступным ценам, вы сможете найти.
    про скины, не оставят равнодушными.
    популярных скинов, что.
    в онлайн-рубрике.
    скины.
    Будьте с нами.
    уникальные скины.
    с самыми интересными скинами.
    в магазине.
    Найдите, которые.
    разнообразные скины, по вашему выбору.
    для увеличения ваших шансов.
    В нашем магазине.
    Узнайте, как, и не упустите шанс.
    новые поступления, которые.
    Пополните свою коллекцию, которые будут выделять вас.
    Выбирая нас, выбираете.
    скины, которые были в тренде, по лучшей цене.
    compare skins http://superskinscs.com/#compare-skins – http://superskinscs.com/ .

    Reply
  242. VickiKak

    Покупка дипломов ВУЗов по всей России и СНГ — с печатями, подписями, приложением и возможностью архивной записи (по запросу).
    Документ максимально приближен к оригиналу и проходит визуальную проверку.
    Мы даем гарантию, что в случае проверки документа, подозрений не возникнет.

    – Конфиденциально
    – Доставка 3–7 дней
    – Любая специальность

    Уже более 3278 клиентов воспользовались услугой — теперь ваша очередь.

    Купить диплом Москва — ответим быстро, без лишних формальностей.

    Reply

Leave a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *